طلبه کیست؟|رسالت حوزه علمیه کدام است؟

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، هلالیان در کتاب طلبه انقلابی به سیما، ضرورت و ویژگی ­های طلبه انقلابی در ساحت­ های بینشی و انگیزشی و رفتاری و نیز آسیب ها و شبهات متوجه طلاب انقلابی پرداخته است؛ اکنون  مروری بر بخش هایی از این کتاب خواهیم داشت:

رسالت و هدف کلان حوزه علمیه کدام است؟

باید رسالت کلان حوزه علمیه در عصر غیبت، فارغ از هر مکانی و زمانی را چنین ترسیم کرد: تداوم بخشیدن عصری به نهضت توحیدگستری پیامبر اکرم و امامان معصوم در جهت ظهور مهدی موعود و تحقق حکومت جهانی ان حضرت و تحقق نهایی اهداف اسلام.

 به بیان ساده تر: پاسخگویی به نیازهای ثابت و عصری بشر به دین؛ باز به تعبیری ساده ­تر: اقامه دین از آن رو روحانیت نهادی است که غایت و هدف آن بسط و استمرار نظام امامت و ولایت در هر سطح ممکن است و حوزه در دوره غیبت استمرار نظام امامت و ولایت در هر سطح ممکن است.

 حوزه در دوره غیبت استمرار همه جانبه راه امامت را که خود دنباله مسیر ولایت رسول الله و در واقع ولایت الله است دنبال می کند و به همین دلیل علاوه بر فهم و دریافت دین وظیفه سنگینی رهبری تحقق بخشی عینی به دین در همه ساحت­های ممکن یا همان اقامه حداکثری دین را نیز برعهده دارد و به تعبیر نورانی امام حسین(ع)؛ محل جریان امور و احکام باید به دست عالمانی باشد که به خداوند معرفت داشته و برحلال و حرامش امین باشند.

 به بیان دیگر؛ می­ توان حوزه را زمینه ساز و واسطه امتداد بخشی به ولایت الهی معصومان(ع) در لایه ­های شئون گوناکون فردی و اجتماعی دانست.

 رسالت کلان یاد شده، خود در قالب و جامعه کارکردهای تخصصی عمده زیر تجلی می یابد که می توان آنها را اهداف کلان حوزه در عصر غیبت نیز دانست:

1ـ استنباط روشمند معارف و نظام­ های دین در حیطه ­های مختلف حیات بشر از منابع دین ( تفقه و استنباط اسلام ناب)، شامل: ارائه نگرش­ های دین؛ ارائه قوانین دین؛ ارائه فرهنگ دین؛

2ـ دفاع از دین، شامل: مرزبانی اعتقادی؛ حراست از چهارچوب و اصول دین در نظر و عمل؛

3_ ابلاغ، بیان، تبیین، تبلیغ و ترویج دین با در نظر گرفتن مقتضیات زمان(انذار)، شامل: نشر و تبلیغ و قوانین فرهنگ دین؛ امتداد دادن عینی به گزاره­ های دینی در همه سطح زندگی بشر هر عصر (ارایه سبک­ های زندگی دین در هر عصر و سرزمین.

4ـ رهبری اجرا و بسط در آن­ها و جوامع بشری، شامل:تربیت و تهذیب جان­ها مستعد و هدایت نفوس بشری به سمت خداوند؛ رهبری و مدیریت و در صورت لزوم ایجاد جریان­های علمی، فرهنگی، سیاسی و ... مورد نیاز برای تحقق اهداف دین؛ تلاش برای اایجاد حکومت اسلام و اراداه آن بر طبق اسلام (پشتیبانی های علمی، عملی، حمایتی، نظارتی و اصلاحی از آن)؛ ایجاد زمینه­ های تحقق تمدنی اسلایم (تمدنی منتظر)؛

5ـ تربیت نیروهایی برای انجام آن چه ذکر شد برای استمرار حیات تخصصی حوزه (تربیت طلبه و نیرو سازی برای حوزه).

اکنون با توجه بدانچه درباره رسالت و اهداف کلان حوزه ذکر شد، می توان حوزه را این گونه تعریف نمود:

حوزه ، سازمانی است که به صورت متمرکز و تخصصی، عهده دارد تداوم عصری رسالت انبیا و امامان(ع) یعنی توحید گستری در جهت زمینه­ سازی ظهور حضرت مهدی موعود(عج) و تحقق حکومت جهان آن حضرت باشد و تحقق این رسالت را در قالب این کارکردهای کلان دنبال می کنند:

استنباط روشمند معارف و نظام دین در حیطه مختلفی زندگی بشر از منابع دینی، دفاع از دین، بیان و تبلیغ اسلام اصیل درباره در نظر گرفتن مقتضیات زمان، رهبری اجرا بسط دین در جان­ ها و جوامع بخش، تربیت نیرو برای استمرار حیات خود.

بر اساس این تعریف، حوزه هویتی چند بعدی دارد و به کارکردهای آموزش یا تبلیغی منحصر نبوده و دارای رسالت­ ها و اهدافی در ابعاد مختلف است.

 حوزه تنها یک مرکز علمی و آموزشی نیست؛ بلکه مرکزی راهبر، راهبردی، تهذیبی، تحقیقی، تعلیمی، و ترویجی و گاه حتی اجرایی است؛ البته قرار گرفتن برخی از اعضای جامعه در این جایگاه خطیر، هرگز به معنای رفع مسؤولیت های متناسب از سایر افراد، اقشار و انصاف جامعه نیست؛ بلکه به معنای تمحض، تمرکز و اقدام تخصصی عده ای در این میدان می باشد و در واقع تشکیل حوزه برای آن است که زمینه ایجاد شود تا بخشی از جامعه قادر باشند مأموریت دین گستری تخصصی را به نحوی سامان یافته، روشمند و هدفمند پیگیری کنند.

برپایه رسالت و اهداف کلان یاد شده، می توان، می توان میانی و خرد حوزه را نیز استخراج کرد که پرداختن بدانها مجال دیگری می طلبد. به طور خلاصه حوزه علمیه وظیفه رهبری مؤثر جریان توحیدگستری در جان­ ها و جوامع بشری را بر عهده دارد.

طلبه کیست؟ رسالت کلان او چیست؟

اکنون با توجه به تعریف یاد شده برای حوزه و رسالت آن، می­ توان طلبه را این گونه تعریف کرد: «طلبه فردی است که وظیفه تداوم بخشیدن عصری به رسالت انبیا و امامان را به صورت تخصصی بر عهده گرفته استت و برای انجام این کار، پس از گذراندن دوران رشد و تحصیل، به منظور تحقق بخشیدن به اهداف و رسالت­ های حوزه و در زیرمجموعه یک یا چند تا از کارکردهای کلان حوزه به ارایه خدمات تخصصی به جامعه بپردازد.

از این تعریف حد نصاب و شاخص و معیار طلبگی نیز قابل استخراج است و قید به صورت تخصصی به همین دلیل آورده شده است.

 مراد از برعهده گرفتن تخصصی مصادیق رسالت حوزه این است که فرد، چه در دوران تحصیل و چه بعد از آن عمده توان و زمان ممکن خود را صرف تحقق کارکردها و رسالت ­های صنفی روحانیت یا کسب و احراز ابرازها و مقدمات لازم برای این کار کند تا عنوان طلبگی حقیقتا بر او صدق کند؛ از همین رو چنین فردی باید به گذراندن دوره ­های آموزشی و تربیتی ویژه و لازم برای این کار ملتزم باشد و از نظارت و مقررات شرعی، عقلی و عقلایی شکل گرفته در سازمان حوزه و اقتضائات و لوازم آنها نیز پیروی کرده و بدانها پایبند و متعهد باشد.

زندگی صنفی چنین شخصی به طور متمرکز و با تمام قوای ممکن، در راستای تحقق اهداف کلان و خرید حوزه تعریف شده و به طور تفننی یا در کنار کارهای دیگر بدانها نمی پردازد.

به طور خلاصه باید گفت هویت صنفی طلبه از جهتی همان هویت انبیای الهی و ائمه است؛ البته به شکل غیر معصومانه. رسالت کلان طلبه نیز تلاش برای تحقق بخشیدن به بخشی از اهداف اسلام و امتداد بخشیدن به نهضت توحیدگستری است.

تاکنون از رسالت و اهداف کلان حوزه و طلبه سخن گفته شد، اما رسالت و اهداف عصری حوزه و طلبه چیست؟ برای پاسخ بدین پرسش ، باید به واکاوی بیشتر درباره جهان معاصر پرداخت؛ به بیان دیگر باید با ظرف حوزه و طلبه معاصر و اقتضائات عصری آنها آشناتر شد تا بتوان به رسالت عصری آن پی برد.

با اینکه همواره سعی و کوشش عالمان دین، طلاب و حوزه ­های علمیه بر این بوده است که به همه ابعاد رسالت کلان توحیدگستر، تحقق حداکثری ببخشند، همه عوامل تحقق آن در اختیار آنان نبوده است و اینکه در بستر تاریخی و به لحاظ واقعیت ­های خارجی، آنان تا چه میزان توانسته اند به ابعاد و اجزای مختلف چنین رسالتی تحقق عینی ببخشند، به شرایط زمانی و مکانی و مقتضیات عصری هریک بستگی داشته و دارد.